ตัดเหงือก (Gingivectomy)
หรือเรียก ตัดแต่งเหงือก (Gingivoplasty)
ศัลยกรรมตกแต่งเหงือก (Gum Contouring Surgery) ผ่าตัดยกระดับเหงือก เลเซอร์เหงือก
เป็นการรักษาทางทันตกรรมหนึ่งในวิธีแก้ไขปัญหา
- ยิ้มเห็นเหงือกเยอะ (Gummy smile)
- ฟันสั้นเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส (Short Crown Length)
- เหงือกร่นนทำให้ระดับขอบเหงือกไม่เท่ากัน (Unlevel Gingival Margin)
- เหงือกหนาหรือปูดไม่เรียบสม่ำเสมอ (Gingival Hyperplasia)
- กระดูกขอบเหงือกปูดนูน (exostosis)
ทำให้ไม่มั่นใจเวลายิ้ม เวลาต้องพบปะผู้คนในที่ทำงาน หรือ เพื่อนฝูง แต่ในปัจจุบันด้วย เทคโนโลยีทางทันตกรรม ปัญหานี้สามารถแก้ปัญหาได้ง่ายๆด้วยเครื่องมือที่ทันสมัย เช่น เครื่องเลเซอร์ หรือ ด้วยไฟฟ้า เป็นต้น เพื่อตัดเหงือกเพิ่มความยาวของฟันได้ และทำให้ฟันดูยาวขึ้น (รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า)โดยไม่ต้องเติมวัสดุอื่นใดเพื่อให้ฟันยาวขึ้นเพิ่มความมั่นใจในการยิ้ม หัวเราะ พูดคุยสนทนา เสริมสร้างบุคลิกภาพที่ดีให้กับคุณได้
สารบัญ
การศัลยกรรมตกแต่งเหงือก เลเซอร์เหงือก (Gingivectomy and Gingivoplasty) คืออะไร
คือ การตัดแต่งเฉพาะขอบเหงือกส่วนเกินออก ให้สูงขึ้น เพื่อเพิ่มความยาวของฟัน เพื่อให้เห็นฟันเต็มๆซี่ ด้วยเครื่องตัดขอบเหงือกโดยเฉพาะ เรียกว่า เครื่องตัดเหงือกไฟฟ้า (electrosurgery) หรือใช้เลเซอร์ (Laser) ก้ได้ เครื่องตัดเหงือกนี้ สามารถตัดเหงือกออกและในขณะเดียวกันก็สามารถห้ามเลือดได้ในตัว แผลที่เกิดจากการตัดเป็นแผลขนาดเล็กตามขอบเหงือก แผลจะค่อยๆแห้งและหายเป็นเหงือกปกติใน 1 อาทิตย์ ไม่จำเป็นต้องหยุดงานหรือพักฟื้น เพียงแค่รับประทานยาและทำความสะอาดช่องปากตามที่ทันตแพทย์แนะนำ ก็จะไม่มีผลข้างเคียงใดๆ หลังจากนั้นก็จะได้รอยยิ้มที่สวยและเห็นฟันที่มีความยาวฟันมากขึ้น
โดยส่วนใหญ่ เป็นการรักษาร่วมกับการรักษาอื่นๆ เช่น
- การตัดเหงืกภายหลังการจัดฟัน เพื่อให้ฟันดูยาวขึ้น ทำปากกระจับ ทำปากบาง
- การรักษารากฟัน
- การทำครอบฟัน
- เพื่อแก้ไขปัญหาเหงือกเยอะ เหงือกบวม
- ช่วยให้สามารถบูรณะฟันได้ เช่น การอุดฟัน
- ระดับขอบเหงือกของฟันแต่ละซี่ไม่เท่ากัน
- เหงือกงอกมาคลุมตัวฟันมากเกินไป
ถ้าวางแผนการรักษาและประเมินระดับเหงือกที่จะตัดแต่ง (Gum Contouring) ได้อย่างถูกต้อง การตัดเหงือกจะไม่มีผลต่อโครงสร้างของฟันและไม่ก่อให้เกิดปัญหาเกี่ยวเหงือกแต่อย่างใด แต่ละซี่ใช้เวลาในการตัดเพียง 2 นาที (โดยประมาณ) นิยมตัดแต่ง ประมาณ 6-12 ซี่ ต่อ ขากรรไกร
Gingivectomy คือ การศัลยกรรมตกแต่งเพื่อกำจัดความลึกของร่องเหงือก ในกรณีที่ไม่สามารถรักษาด้วยวิธีเกลารากฟันตามปกติ
Gingivoplasty คือ การศัลยกรรมตกแต่งรูปร่างเหงือก เพื่อการใช้งาน และความสวยงาม ซึ่งมักทำร่วมกับ Gingivectomy และบางกรณีอาจใช้รักษาผู้ป่วยที่ยิ้มเห็นเหงือกมากเกินไป (Gummy smile) จากสาเหตุที่มีเนื้อเหงือกมาคลุมฟันมากไป
วัตถุประสงค์ การทำตัดแต่งเหงือก ตัดเหงือก เลเซอร์เหงือก
การศัลยกรรมเหงือกเพื่อเพิ่มความยาวของฟัน (crown lengthening)
รักษาในกรณีที่ เนื้อฟันที่เหลืออยู่ไม่เพียงพอต่อการบูรณะ เช่น ความสูงของฟันไม่เพียงพอต่อการยึดติดของครอบฟัน/สะพานฟัน ทันตแพทย์จะพิจารณาผ่าตัดเพิ่มความยาวเพื่อให้สามารถบูรณะฟันเพื่อให้ใช้งานต่อไปได้ และในบางกรณีจะใช้รักษาผู้ป่วยที่ยิ้มเห็นเหงือกมากเกินไป (Gummy smile) เพื่อให้ผู้ป่วยมีรอยยิ้มที่ดูสวยงามขึ้น
การตัดแต่งเหงือก เพื่อช่วยให้สามารถบูรณะฟันได้
โดยปกติ ฟันของเรามีรากฟันฝังอยู่ในกระดูก แต่ตัวฟันจะเหนือจากกระดูกขึ้นมาประมาณ 3 มม. เป็นที่อยู่ของเหงือกที่จะยึดกับผิวของตัวฟันไว้ ถ้าฟันแตกหรือผุ ที่อยู่ลึกต่ำลงไปกว่าขอบเหงือก หรือลึกลงไปถึงระดับขอบกระดูก เราจะไม่สามารถรักษารากฟัน การอุดฟัน หรือครอบฟันได้เลย เนื่องจากขอบของวัสดุอุด หรือขอบของครอบฟัน ต้องวางอยู่บนเนื้อฟัน หากวางขอบของครอบฟันหรือวัสดุอุดฟันอยู่บนเหงือก น้ำลายจะรั่วซึมเข้าไปใต้ครอบฟัน เกิดรอยผุใต้ครอบฟัน บางครั้งต้องถอนฟันออก
การผ่าตัดร่นเหงือก จะช่วยลดระดับเหงือกและกระดูกในบริเวณดังกล่าว ลงอีกเพียง 2-3 มม. เพื่อให้ขอบของฟันผุ หรือฟันแตกนั้น อยู่สูงพ้นระดับเหงือกขึ้นมา ทำให้เราสามารถรักษาฟันซี่นั้นๆได้
Hyper lip mobility
เนื่องจากสาเหตุของการยิ้มเห็นเหงือกเยอะ อาจเกิดได้จาก
- ริมฝีปากบนทำงานมากเกินไป (Hyper lip mobility)
- ริมฝีปากบนสั้น (Short upper lip) หรือ
- ฟันสั้นเนื่องจากเหงือกเยอะและยาวมาคลุมฟัน
ถ้าสาเหตุเกิดจากความผิดปกติที่ริมฝีปาก แก้ไขโดยการผ่าตัดเพื่อปรับระดับของริมฝีปาก ไม่ใช่การตัดขอบเหงือก ซึ่งในแต่ละคน อาจเกิดได้จากสาเหตุใดสาเหตุหนึ่ง หรือหลายสาเหตุร่วมกันก็ได้ ถ้าเป็นในกรณีนี้ ก็ต้องทำร่วมกันทั้ง 2 อย่าง ทั้งนี้ จึงทำให้การวางแผนของแต่ละบุคคลแตกต่างกันไป
ผ่าตัดเหงือกมีกี่วิธี
การผ่าตัดแต่งเหงือกทำได้ 3 วิธี คือ
- การตัดเหงือด้วยเครื่องตัดเหงือกเลเซอร์ (Laser) หรือที่เรียกว่า เลเซอร์เหงือก
- การตัดขอบเหงือกด้วยเครื่องตัดเหงือกไฟฟ้า (Electrosurgery)
- การตัดขอบเหงือกด้วยมีด (scalpel)
การตัดเหงือกทั้ง 3 วิธี ให้ผลลัพธ์การรักษาที่เหมือนกัน ขึ้นอยู่กับความชำนาญของทันตแพทย์แต่ละท่าน แต่การตัดเหงือกด้วยเครื่องเลเซอร์ระยะเวลาพักฟื้น และแผลจะหายเร็วกว่าการตัดขอบเหงือกด้วยมีด
ขั้นตอนการตัดเหงือก หรือ เลเซอร์เหงือก
ปัจจุบันทันตแพทย์จะใช้วิธีการตัดแต่งเหงือกด้วยการใช้มีดผ่าตัด เลเซอร์ หรือ ไฟฟ้า ซึ่งขึ้นอยู่กับ การพิจารณาให้เหมาะสมกับผู้ป่วย
- วางแผนขั้นตอนการรักษา ทำความเข้าใจระหว่างผู้ป่วยและทันตแพทย์ถึงเป้าหมายในการรักษา ว่าจะได้ผลลัพธ์มากน้อยแค่ไหน จากนั้นเอกซเรย์เพื่อประเมินระดับกระดูกจากนั้นทันตแพทย์จะตรวจช่องปากโดยละเอียด เพื่อวางแผนขั้นตอนการรักษา
- กำหนดจุดที่จะตัดเหงือก ใช้ยาชาที่บริเวณดังกล่าว กำหนดจุดที่เหงือกก่อนการผ่าตัด จากนั้นแพทย์จะใช้มีดผ่าตัดหรืออุปกรณ์ตัดเหงือกแบบพิเศษ เพื่อตัดเหงือกที่เป็นส่วนเกินหรือคลุมฟันหน้าออก และปรับรูปเหงือกให้เกิดความสมดุล
- ไม่ต้องพักฟื้น ขั้นตอนมักจะเสร็จสิ้นในวันที่เข้ารับการรักษา ซึ่งใช้เวลาประมาณ 1 ชั่วโมง ไม่ต้องพักฟื้น แผลหายเร็ว ไม่ต้องมีการนัดมาดูผลซ้ำ
การดูแลหลังจากการตัดแต่งเหงือก
การรักษาตัดแต่งเหงือกจะไม่ซับซ้อน ค่อนข้างปลอดภัย ใช้เวลาไม่มาก และมักไม่เจ็บปวด ส่วนใหญ่ หลังจากเสร็จแล้วก็สามารถใช้ชีวิตประจำวันได้ตามปกติอย่างไรก็ตาม ก็ควรพักผ่อนและงดทำกิจกรรมที่อาจเป็นผลเสียกับแผลได้ เช่น กีฬามวย กัดฟันยาง ควรรอประมาณ 1 อาทตย์ จึงจะหายดีสมบูรณ์
วิธีการปฏิบัติตัวในระหว่างการฟื้นฟู โดยมีวิธีดังต่อไปนี้
- หากมีอาการปวด ทานยาแก้ปวด เช่นพาราเซตามอน (Paracetamol)โดยควรปรึกษาทันตแพทย์ก่อนใช้ และไม่ควรใช้ยาแอสไพริน (Aspirin) เพราะอาจทำให้แผลมีเลือดออกได้
- ในช่วงอาทิตย์แรกควรรับประทานอาหารที่ไม่แข็งจนเกินไป หรือรับประทานอาหารที่เย็น หลีกเลี่ยงอาหารรสจัดจนกว่าแผลจะหายดี
- ควรปฏิบัติตามคำแนะนำของทันตแพทย์ เช่น วิธีการแปรงฟันในระหว่างที่แผลยังไม่หายดี เป็นต้น
- งดทำกิจกรรมที่อาจเป็นผลเสียกับแผลได้ เช่น กีฬามวย กัดฟันยาง
- หากพบว่ามีอาการบวมแดง หรือมีข้อสงสัยอื่น ๆ ควรแจ้งให้แพทย์ทราบ
ข้อดีของการการทำศัลยกรรมตกแต่งเหงือก ตัดเหงือก และกระดูก
- การตกแต่งริมฝีปากจะดูอูมน้อยลง กรณีฟันหน้าที่ยิ้มแล้วเห็นกระดูกนูนเยอะเหนือริมฝีปากบน หลังทำการตกแต่งริมฝีปากจะดูอูมน้อยลง
- เปลี่ยนแปลงบุคลิก ทำให้ยิ้มได้อย่างมั่นใจขึ้น การทำตกแต่งนี้สามารถเปลี่ยนแปลงบุคลิก ทำให้ยิ้มได้อย่างมั่นใจขึ้น
- ผ่าตัดเหงือกหลังจัดฟันเสร็จแล้ว บางครั้งจัดฟันเสร็จแล้วยังยิ้มเห็นเหงือกเยอะ หรือรูปร่างฟันสั้นเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส อาจยังรู้สึกไม่มั่นใจ เหมือนยังขาดอะไรบางอย่าง แต่เมื่อได้ทำการตกแต่งเหงือกแล้ว จะทำให้มีรอยยิ้มที่สมบูรณ์แบบ เพิ่มความมั่นใจให้คนไข้มากขึ้น
- ผลการรักษาค่อนข้างถาวร เหงือกจะไม่กลับมางอกซ้ำอีก ถ้าผู้รับการรักษาดูแลสุขภาพเหงือกและฟันให้ดีและถูกต้อง
ผลข้างเคียงจากการตัดเหงือก หรือ เลเซอร์เหงือก
- การแพ้ยาชา
- การติดเชื้อและอาการบวมที่ไม่รุนแรง ซึ่งมีโอกาสเกิดได้น้อย
- ในกรณีที่ต้องตัดเอาเหงือกออกไปมาก อาจทำให้แผล้องใช้ระยะเวลานานกว่าจะหายดี ซึ่งอาจทำให้เกิดอาการบวมได้ ให้กลับไปแก้ไขกับแพทย์ที่ให้การรักษาอีกครั้ง
- สิ่งสำคัญที่จะทำให้ผลของการรักษาออกมาได้อย่างที่ต้องการ ผู้ที่เข้ารักษาควรปรึกษาทันตแพทย์ถึงความเหมาะสมและความเสี่ยงต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้
อาการส่วนใหญ่จะดีขึ้นภายในไม่กี่ชม. เนื่องจากเป็นรัษาที่ไม่ซับซ้อน แต่อย่างไรก็ตามควรดูแลความสะอาด เป็นสิ่งสำคัญเพื่อไม่ให้แผลติดเชื้อ แผลจะหายสมบูรณ์ภายใน 7 วัน
แผลสามารถหายเองได้ใน 1 อาทิตย์ และไม่ทำให้มีไข้หรืออ่อนเพลียแต่อย่างใด
อาการเหงือกร่น ส่วนใหญ่เกิดจากโรคเหงือก หรือการแปรงฟันผิดวิธี การผ่าตัดความผิดปกติประเภทนี้ คือการนำเหงือกจากเพดานมาปลูกบริ้วณที่เป็นโรค
บางครั้งใบหน้าอูมอาจจะเกิดจาก มีกระดูกบริเวณเหงือกหนายื่นออกมา วิธีรักษาก็คือการกรอกระดูกฟันบริเวณนั้นๆ ออกไปก็จะช่วยให้ใบหน้าดูอูมน้อยลงได้ โดยส่วนใหญ่ทำหลังจากจัดฟันเสร็จแล้ว
ราคาไม่แพงเลย ประมาณ 500-800 บาทต่อซี่ โดยทั่วไปต้องทำประมาณ 6-8 ซี่
การตัดเหงือกจะให้ได้ผลและสวย ต้องอาศัยประสบการณ์และความชำนาญสูง ดังนั้นควรทำในคลินิกที่มีทันตแพทย์เฉพาะทางทางด้านทันตกรรมตกแต่งเหงือกโดยเฉพาะ ซึ่งที่โมเดิร์นสไมล์ก็มีคุณหมอเฉพาะทางประจำอยู่ด้วย
บางครั้งขอบของครอบฟันที่อยู่ต่ำกว่ากระดูก ซึ่งเราไม่สามารถนำครอบฟันไปวางไว้บนขอบเหงือกได้ ดังนั้นจึงต้องมีการตัดเหงือกก่อนที่จะใส่ครอบฟัน
บางครั้งเหงือกที่ถูกตัดออกไปสามารถงอกออกมาได้อีก ถ้าดูแลรักษาความสะอาดไม่ถูกวิธี